М.ҚАРАТАЕВ

ПОЭЗИЯ МҰРАТЫ СЪЕЗД АЛДЫНДАҒЫ СЫРЛАСУ

Алда республика жазушыларының, одан соң Одақ жазушыларының кезекті съездері тұр. Бұл қарсаңда әдебиетіміздің кеңінен толғап, кемел пікірлесер, ашық та еркін сырласар көп мәселелері бар. Осыған орай редакция қызметкерлері республикамыздың бір топ әдебиетшілеріне жолығып, олардан қазіргі қазақ әдебиетінің өзекті проблемалары, жеке жанрлар жағдайы туралы өз ойларын ортаға салуды сұраған еді. Біз бүгіннен бастап сол авторларымызды «Қазақ әдебиетінің» диалогы» деген рубрикамен сөйлетіп отырмақпыз.

Сұрак: Туысқан партиямыздың XXIV съезі болып өтті. Сьезд жұмысының барысынан алған әсеріңіз бен әдебиет міндетіне байланысты түйген пікіріңіз жайында не айтарыңыз бар?

Жауап: Айтар сөз ұшан-теңіз. Керемет әсерлер туралы бүкіл халық болып, дүние жүзіндегі прогресшіл адамзат болып айтып жатыр ғой. Ал қалам қайраткерлері үшін бұл – бір жолдың ғана әңгімесі емес. Съезд қорытындысынан туатын әдебиет міндеттері туралы жеке де, коллектив болып та әлі көп-көр әңгімелерміз, оларды қалай жүзеге асыру жөнінде ойланып-толғанармыз да, ізденіп, еңбектенерміз. Таяуда шақырылатын республикалық, одақтық жазушылар съездерінің де қарайтыны осы болмақ.

Бүгінгі әлем дүниесін, халық өмірін жетік білмей жақсы жазушы болу мүмкін емес десек, сол білімге тетік Л.И. Брежневтің баяндамасы. Сонымен бұл баяндама бір жағынан әдебиеттің халықтығы, партиялылығы жөніндегі тақырыбы мен көркемдік сапасы жөніндегі проблемалық мәселелері мен міндеттерін терең ұғындырса, екінші жағынан халық өмірін терең зерттеп, дұрыс танудың сара жолын салып берді.

Сұрақ: Осы принциптің қазақ поэзиясында жүзеге асуы жөнінде не дейсіз?

Жауап: Әдебиет пен өнердің басқа саласы секілді қазақ поэзиясы да коммунистік құрылыстың жалпы халықтық ұлы ісіне қатысуды өзінің партиялық принципке сәйкес қасиетті міндеті деп біледі.

Қазіргі әңгіме – алдымен поэзияның партиялылығы туралы, партия ісі мен идеясының поэзия тілінде жаршысы мен жыршысы болу туралы ғой. Ендеше «поэзия тілінде» дегенді әдейі баса айтуға тура келеді. Неге десеңіз, мұнсыз, поэзия тілінсіз, яки көркем формасыз жалаң тақырып, жадағай мазмұн поэзияның партиялылығы болып табылмайды.

Өмірге марксизм-ленинизм дүние танымы тұрғысынан қарап, шындықты Коммунистік партияның идеологиясына сай көркем бейнелеу – партиялылықтың басты шарты. Әрине, Ленин образын жасаудың (бұл істе еш шек жоқ), сондай-ақ партияның қоғамдағы жетекшілік ролін жарқырата да жан-жақты көрсеге алудың маңызы айрықша зор. Сондықтан да, соңғы кезде қазақ Лениншанасының жетілуін біз мақтан етуіміз керек. Лениннің туғанына 100 жыл толуына байланысты туған өлеңдермен бірге А.Тоқмағамбетовтың, Қ.Бекхожиннің, Қ.Мырзалиевтің, М.Мақатаевтың және Ғ.Жұмабаевтың Ленин туралы іргелі поэмалары жалпы әдебиетімізге қосылған жаңа үлес болды. Ұлы көсем туралы соңғы екі-үш жыл ішінде жарияланған жүзге тарта өлең жөнінде де осыны айтуға сияды. Біз бұдан былай да Ленин туралы, партия туралы туындыларға барынша ден қоямыз, әрқашан да бұл тақырыпты мақсат тұтып алға ұстаймыз.

Қазақстан әдебиеті,

№16, 16 апрель, 1971 ж.